Desem Gids: Alles wat u moet weten over desem

2 apr. 2025

Desem Gids: Alles wat u moet weten over desem

Leer alles wat u moet weten over desem in deze ultieme gids voor ieders favoriete gefermenteerde brood.

Ontdek met de inzichten van Puratos' desemexperts waar desem vandaan komt, wat de gezondheidsvoordelen zijn en hoe u desem van topkwaliteit kunt maken.

WAT IS DESEMBROOD?

Desem is een natuurlijk rijsmiddel voor brood dat het deeg doet rijzen en een lichte, luchtige textuur creëert. Het is ook een belangrijk ingredient dat een diepere smaak toevoegt aan diverse recepten.

Hoewel er veel recepten zijn voor desemstarters, heeft u slechts drie hoofdingrediënten nodig om desem te maken. Dit zijn: 

  1. Bloem
  2. Water (of andere vloeistoffen zoals sap, melk, yoghurt, etc.)
  3. Twee soorten micro-organismen: melkzuurbacteriën en gist (ofwel in de lucht en/of aanwezig in de grondstoffen)

Een desemstarter wordt gebruikt als een rijsmiddel in plaats van een commerciële gist bij het maken van desembrood. Dit geeft het brood een onderscheidende smaak. Afhankelijk van het type desemstarter, kan de uiteindelijke smaak van het brood erg verschillen. Dit komt doordat de smaak van desem onder andere afhangt van de micro-organismen en het type bloem (rogge, tarwe, haver etc.) die erin aanwezig zijn. Deze micro-organismen kunnen wereldwijd variëren. Dit geeft bakkers de mogelijkheid om vele smaakvariaties te creëren.

WAAR KOMT DESEM VANDAAN?

De oorsprong van desem gaat terug tot de oude beschavingen. Het was toen een belangrijk onderdeel van het dieet voor veel culturen wereldwijd.

Een van de vroegste vermeldingen van desem komt uit het oude Egypte rond 3700 v.Chr. Archeologisch bewijs toont aan dat de Egyptenaren wilde gisten en melkzuurbacteriën gebruikten om hun deeg te laten fermenteren. Dit resulteerde in lichter en beter verteerbaar brood¹. Dit gerezen brood was een grote verbetering ten opzichte van de zware platbroden die toen gebruikelijk waren.

Puratos Sourdough Librarian, Karl de Smedt, holds a sourdough starter in front of the Puratos Sourdough Library.

‘’Voor de meeste generaties was desem de enige manier om brood te maken. Er waren letterlijk duizend varianten van desem. Een Turkse variant werd gebruikt om grote broden te maken die vier uur werden gebakken in een houtgestookte oven. Een bekende variant uit Altamura werd 2000 jaar geleden beschreven als ’het beste brood dat er is’. Ouders gaven hun recepten door aan hun kinderen, en reizigers verspreidden lokale kennis naar andere regio’s.’’

Puratos Sourdough Librarian, Karl de Smedt, holds a sourdough starter in front of the Puratos Sourdough Library.

Karl De Smedt - De Desem Bibliothecaris

Aangezien desembrood al duizenden jaren bestaat, is het nog opmerkelijker dat desem waarschijnlijk een aanzienlijk deel van de toekomstige broodmarkt zal uitmaken.

Ons Taste Tomorrow-onderzoek toont aan dat consumenten verwachten dat hun gebakken producten aan twee van de drie criteria van de 'Gebakken Producten Driehoek' voldoen (vers, gezond en lekker). Desembrood heeft de potentie om aan alle drie te voldoen.

IS DESEMBROOD GEZOND?

Desembrood wordt als gezonder beschouwd dan andere broden, omdat het langzaam energie vrijgeeft en gemakkelijker verteerbaar is.

Desembrood heeft een lage glycemische index (GI), wat betekent dat het langzaam energie vrijgeeft en geen scherpe stijging van de bloedsuikerspiegel veroorzaakt. Hierdoor voelen we ons langer verzadigd en kunnen we onze eetlust beter beheersen.

Desembrood is ook voedzamer dan het graan waarvan het is gemaakt. Het fermentatieproces dat wordt gebruikt bij het maken van desem helpt de voedingsstoffen en mineralen in het brood en andere voedingsmiddelen (zoals granen en peulvruchten) vrij te maken, waardoor ze gemakkelijker te verteren en beter toegankelijk zijn voor het lichaam.

IS DESEM GOED VOOR DE DARMGEZONDHEID?

Desembrood kan bijdragen aan een goede darmgezondheid vanwege de aanwezige melkzuurbacteriën³.

Onderzoek toont aan dat desembrood makkelijker te verteren is dan andere broodsoorten. Dit komt doordat het lange fermentatieproces de spijsvertering al start voordat we het eten.

In professor Marco Gabetti’s onderzoek in 2019², vergeleek hij hoe de verteerbaarheid van drie verschillende broden was; één met gist, één met desem en gist en één met enkel desem. Het onderzoek toonde aan dat desem-gefermenteerde broden beter verbeerbaar zijn dan de broden die hun proces begonnen met enkel gist.

Hoewel steeds meer studies aantonen dat het gebruik van actieve desem en lange fermentatieprocessen de verteerbaarheid van brood verbeteren, is er nog geen officiële gezondheidsclaim mogelijk.

HOE MAAKT U DESEM?

Hoewel er vele recepten zijn om allerlei soorten desemstarters te maken, heeft u voor een eenvoudige desemstarter enkel bloem en water nodig. Zo maakt u deze:

  1. Voeg 100 gram water toe aan een pot.
    Opmerking: kies een glazen Kilner pot, plastic container of kleien bak. Vermijd het gebruik van metalen containers voor uw desemstarter
  2. Voeg 120 gram bloem toe aan het water.
  3. Roer voorzichtig de bloem en het water door elkaar.
    De textuur van het mengsel moet lijken op appelmoes. Houd de zijkanten van de pot schoon, want het is belangrijk om te voorkomen dat er gedroogde stukjes starter aan de zijkanten blijven zitten.
  4. Laat uw mengsel van bloem en water op kamertemperatuur staan (tussen 20 en 35 graden Celsius).
  5. Herhaal elke 24 uur stappen 1-4: Voeg 100 gram water en 120 gram bloem toe, zorg ervoor dat u de zijkanten van de pot zo schoon mogelijk houdt voordat u het op kamertemperatuur laat staan.

Na verloop van tijd zal de desem vloeibaar worden en bubbelen door de toeneemde zuurgraad en activiteit van de gist en bacteriën. Laat u niet ontmoedigen als het na een paar dagen vreemd of onaangenaam ruikt; dat is juist wanneer u moet volhouden. Na vijf tot zeven dagen, afhankelijk van het type bloem dat u gebruikt, zal uw desemstarter bubbelen en licht zuur smaken.

U kunt het pH niveau meten om te controleren of uw desemstarter klaar is om mee te bakken. Uw desemstarter moet een pH-niveau onder de 4,2 hebben, zodat eventuele ziekteverwekkers worden geëlimineerd. Zodra uw starter aan deze criteria voldoet, wordt deze als rijp beschouwd.

HOE ONDERHOUDT U UW DESEMSTARTER?

Om uw desemstarter goed te onderhouden, zijn er een paar belangrijke stappen die u moet volgen. Ten eerste moet u hem in de koelkast bewaren, bij voorkeur in een afgesloten container van plastic of glas. Dit helpt om de versheid te behouden en voorkomt besmetting.

Het is ook belangrijk om uw starter op kamertemperatuur te houden. Dit zorgt voor een gunstige omgeving waarin de starter kan groeien. Als de temperatuur te laag is, kan de starter traag worden, terwijl te hoge temperaturen ook nadelige effecten kunnen hebben.

Om de starter te bewaren, wordt het aanbevolen om de potten goed af te sluiten en deze niet te vaak te openen. Dit zorgt voor een ophoping van CO2, wat de houdbaarheid van de starter verlengt. Door deze stappen te volgen, blijft uw desemstarter langer goed, zelfs tot enkele weken.

HOE MAAKT U DESEM OP EEN INDUSTRIËLE SCHAAL?

De groeiende populariteit van desembrood heeft ertoe geleid dat veel industriële bakkers onderzoeken hoe ze kunnen profiteren van deze trend.

De belangrijkste overwegingen bij het maken van een rustieke zuurdesem zijn:

  1. Het bereiken van de ‘rustieke look’
    Premium desembroden hebben een rustieke uitstraling van de korst. Dit is het resultaat van een langere fermentatie en een vochtiger deeg. Het bereiken van de optimale 'wasachtige' textuur en heerlijk smakend brood vereist de juiste processen en ingrediënten.
  2. Temperatuur- en tijdscontrole
    Hoe langer u uw desem kunt fermenteren, hoe meer rustieke broodkenmerken u kunt creëren. Het is cruciaal om ervoor te zorgen dat u de juiste baktechnologieën hebt om dit op grote schaal te bereiken.
  3. Gebruik verbeteraars
    Ongeacht hoe premium uw desembroodaanbod zal zijn, zijn verbeteraars noodzakelijk voor het industriële proces om de tolerantie van het deeg te verhogen en het brood vers en vochtig te houden.
  4. Communicatie van het product
    Uw verpakking is van groot belang. Gebruik deze om uw verhaal te vertellen en de traditionele aspecten van het recept te communiceren.

Een belangrijke overweging is om uw boodschap aan te passen aan de lokale cultuur. Ons onderzoek toont aan dat verschillende culturen andere opvattingen hebben over desem. Zorg ervoor dat u uw publiek begrijpt en pas uw communicatie daarop aan.

EEN AANTAL DESEM RECEPTEN

Rogge Polleke

Rogge Polleke

Gemaakt met O-tentic Durum en Sapore Traviata.

Desem 5-grains Walnoten Ciabatta Tradizione

Desem 5-grains Walnoten Ciabatta Tradizione

Gemaakt met O-tentic Tradizione en Softgrains 5 Grains.

PURATOS DESEM PRODUCTEN

Sapore assortiment

Sapore assortiment

De basis van ons Sapore assortiment is gebaseerd op fermentatie die een natuurlijke, traditionele en onderscheidende smaak en structuur biedt aan gebakken producten.

O-tentic assortiment

O-tentic assortiment

Ons O-tentic assortiment biedt de authentieke smaak van Altamura-durumtarwe-desembrood. O-tentic is eenvoudig te gebruiken en gemaakt van natuurlijke ingrediënten, voor verschillende soorten smakelijk en vers brood van hoge kwaliteit.

Softgrain assortiment

Softgrain assortiment

Ons Softgrain assortiment combineert de gezondheid van volkoren granen met natuurlijke versheid en superieure smaak. Softgrain bevat zachte kiemen, volkoren granen en zaden doordrenkt met desem, wat zorgt voor gezonde, verse en smaakvolle producten.

Referenties:

  1. Sourdough: A Recipe for the Microbial Ecology of a Kneaded Ecosystem by Nicholas A. Bokulich et al.
  2. Rizzello, Carlo Giuseppe, et al. "Sourdough Fermented Breads are More Digestible than Those Started with Baker’s Yeast Alone: An In Vivo Challenge Dissecting Distinct Gastrointestinal Responses." Nutrients 11.12 (2019): 2954
  3. Rezac et al., 2018